Hoe ziet de Nederlandse landbouw er in 2040 uit als we de afspraken in het klimaatakkoord van Parijs willen realiseren? Wetenschapper en biodynamisch akkerbouwer Meino Smit promoveerde op die vraag en heeft op wetenschappelijke gronden een landbouwmodel geschetst. Een kleinschalig gemengd biodynamisch bedrijf met veel arbeid en lokale afzet voldoet aan zijn scenario. Een groeiende groep jonge boeren wil ermee aan de slag. Hoe komen zij aan landbouwgrond?
Tekst en beeld: Annelijn Steenbruggen
Het NOS-journaal laat volgens Meino Smit glashelder zien waar het misgaat in onze maatschappij: “Eerst wordt de schade van de overstromingen, bosbranden een orkanen in beeld gebracht. Daarna mag een vakantieganger op Schiphol zich beklagen over de lange wachtrijen. De link tussen deze twee berichten wordt niet gelegd. De journalist zou eigenlijk moeten vragen: schaamt u zich niet dat u hier staat? Uw vliegreis is enorm schadelijk voor milieu en klimaat.”
Promotieonderzoek
Als we de doelstellingen van het klimaatakkoord willen halen, moeten we volgens Meino over de hele breedte onze levensstijl veranderen: “Schiphol moet krimpen, de andere vliegvelden moeten sluiten en het landbouwsysteem moet volledig op de schop.” Hoe dat landbouwsysteem er in 2040 uit zou moeten zien, heeft hij tot in de puntjes doorgerekend in een promotieonderzoek aan Wageningen Universiteit. Het is hem gelukt om op wetenschappelijke gronden tot een scenario te komen. Zijn conclusie: het vraagt om een totale omslag in denken.
Meer arbeid
Het scenario van Meino past op een bierviltje: 80% minder vee, 90% minder verbruik van fossiele brandstoffen, meer arbeid, minder machines, meer boerenbedrijven en lokale afzet. “Het gaat dan om kleinschalige bedrijven van vier à twaalf hectare,” aldus Meino. “Het interessante is, dat als je streeft naar meer arbeid, de economische noodzaak tot schaalvergroting vervalt.” Meino is uitgegaan van de huidige 1,8 miljoen hectare landbouwgrond waarmee we zonder import en export 17 miljoen Nederlanders moeten voeden met een gezond dieet: “Als we onze consumptie van dierlijke producten halveren, dan past het erin. We hoeven dus geen vegetariërs te worden.”
Biodiversiteit
In het scenario van Meino zijn er twee opties: biologische of biodynamische landbouw: “We moeten stoppen met kunstmest en bestrijdingsmiddelen. De noodzakelijkheid om deze energie en grondstoffen te verbruiken is er niet. Dat heeft grote voordelen: je lost de problemen met stikstof, fosfaat en biodiversiteit op en daarmee ben je tegelijkertijd allerlei regelgeving kwijt. Het huidige landbouwbeleid kijkt per probleem met een grote bureaucratie als gevolg. Op alle fronten is het een efficiëntieslag, want ook de opbrengsten per hectare zijn in mijn scenario hoger dan die van de huidige landbouw.”
Krachtplekken
Jonge mensen worden niet alleen opgescheept met een ernstig klimaatprobleem en een dramatisch verlies van biodiversiteit, maar ook met bizar hoge grondprijzen. Hoe komen deze jonge boeren aan grond? “BD Grondbeheer heeft daarin een maatschappelijke taak,” aldus Kees. “Speciaal voor startende boeren hebben we een campagne opgezet: krachtplekken voor de toekomst. We vragen burgers om een kleine donatie voor één of meerdere vierkante meters grond. Als heel veel mensen meedoen, kunnen we met elkaar het verschil maken.”
Leefbare toekomst
Een voetreis naar Rome begint met één voetstap. De omslag in de landbouw – die nodig is om onze planeet leefbaar te houden – begint met één vierkante meter landbouwgrond voor de juiste boer. Het goede nieuws: “die juiste boeren zijn er al,” zegt Kees van Biert, voorzitter van BD Grondbeheer, een stichting die met donaties van burgers landbouwgrond aankoopt en zonder winstoogmerk verpacht aan biodynamische boeren. “Ik spreek steeds vaker jonge boeren, die willen werken aan een leefbare toekomst. Het gaat veelal om twintigers, die geen agrarische achtergrond hebben, en zijn opgeleid aan de Warmonderhof. Conform de ideeën van Meino Smit dromen zij van een kleinschalig biodynamisch bedrijf.”
Fruitweelde
De eerste krachtplek, waar BD Grondbeheer zich voor inzet, is Fruitweelde in de Betuwe. Kees: “Willemien Brouwer, een jonge vrouw met power en visie, teelt daar een grote diversiteit aan bessen, bramen en frambozen. Als alle 3,7 hectare van Fruitweelde via donaties is veiliggesteld, gaan we door met de volgende krachtplek voor een startende biodynamische boer. Meter voor meter bouwen we met elkaar aan een veerkrachtige planeet.”
Met elke donatie van € 7,- verwerft Stichting BD Grondbeheer één m² landbouwgrond voor krachtplekken voor de toekomst. Wilt u een of meerdere meters meebouwen?
Doneer direct via: www.bdgrondbeheer.nl/krachtplekken
