Foto boven: Boer Meine leest de Troonrede
Hoe sterker we verbonden en verslaafd zijn aan het internet, des te meer raken we vervreemd van elkaar en van alles dat ons omringt. Eenzaamheid is vooral onder jongeren een groot probleem, dat gelijke tred houdt met de opkomst van de smartphones vanaf 2012.
Tekst: Bert van Ruitenbeek | Beeld: Ruud Hendriks
Artificial Intelligence (AI) zal hier nog een flinke schep bovenop kunnen gaan doen. Artificieel – ofwel kunstmatig – is het zeker, maar intelligent zeker niet, omdat we als mensheid een monster baren, zonder te weten hoe we de krachten die hieruit voortkomen kunnen beheersen. Net zoals de term ‘social media’ de plank behoorlijk misslaat, omdat het er juist voor zorgt dat we de sociale verbinding met de reële wereld om ons heen verbreken. Het onderdrukt bij veelvuldig gebruik onze creativiteit en onze zelfontplooiing, het is niet natuurlijk, het is niet sociaal en het is niet voedend in de ware zin van het woord.
Landbouw en zorg
Mede hierdoor neemt het aantal ‘zorgvragers’, vaak mensen met relatie- en verslavingsproblemen, snel toe. Het is geen toeval dat de combinatie van landbouw en zorg uit de biodynamische landbouw voortkomt. Omdat mensen weer pas kunnen aarden op een plek waar natuurlijke levensritmes nog ervaarbaar zijn, waar het goed ruikt, waar er variatie en schoonheid is in het landschap, waar dieren vrijuit kunnen rondscharrelen.
Maar het is natuurlijk de wereld op z’n kop dat mensen die in de huidige samenleving doordraaien, vereenzamen en verslaafd raken, nu opgevangen moeten worden in de landbouw. Tenminste in een klein bio en biodynamisch uithoekje van de landbouw waar nog vanuit natuurlijke ritmes wordt gewerkt, zonder planten en dieren op te jagen met grote hoeveelheden kunstmest en krachtvoer. Want de combi zorg en megastallen ligt nu eenmaal niet voor de hand.
Gezond verstand
Biodynamisch boer Meine Koopmans van de Novalishoeve op Texel vertelde me onlangs dat de natuur alles opruimt wat niet gezond is. Dus als je veel last hebt van schimmels in je gewassen, moet je begrijpen waarom dat gebeurt in plaats van de schimmels te gaan bestrijden. Anders houd je namelijk – en altijd tijdelijk – een ongezonde situatie in stand. Met goed observeren en je ‘gezonde’ verstand kom je dan tot duurzame oplossingen. Dit soort nuchtere waarnemingen kun je ook doortrekken naar mensen die hun levenslust verliezen. Waar zit de kern van het probleem? Hoe kun je weer zin in het leven krijgen, zonder dat je depressies met medicijnen hoeft te bestrijden?
Wetenschappers, ambtenaren en wij allemaal zouden vaker de tijd moeten nemen om naar een boer te luisteren die nog verbonden is met z’n land, z’n gewassen, z’n vee en de mensen in de directe omgeving.
Als je eenzijdig gericht bent als onderzoeker op het uitschakelen van een schimmel of als ambtenaar op bv. stikstofreductie, is dat tot mislukken gedoemd. Dan creëer je een waterbed, waarbij het ene probleem opgelost lijkt en er vele anderen voor in de plaats komen. Je moet werken aan gezonde systemen. Dat vraagt om een veel bredere kijk op het leven met ook een ruimere tijdshorizon, waar ook vragen over voedselkwaliteit, over zingeving, over landschapskwaliteit bij horen.
Opladen zonder stopcontact
In 100 jaar biodynamische landbouw is die levenshouding om vooral goed te leren waarnemen en te streven naar balans en verbinding altijd gekoesterd. Vroeger werd gezegd, als je een verkeerd telefoonnummer had gekozen, dat je verkeerd was verbonden. Wij willen in 2024 zoveel mogelijk mensen weer in verbinding brengen met wat het leven de moeite waard maakt, op onze biodynamische boerderijen waar je je kunt opladen zonder stopcontact. Voor een verhaal van zo’n wijze boer kun je de boerentroonrede van 2024 hiernaast bekijken. Wil je bij een boer in jou omgeving op bezoek, kijk dan op www.stichtingdemeter.nl
Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter
Demeter is het kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding
